Niżej drukuję zapiski ks. prałata Pawła NN. – niedawnego jeszcze zwierzchnika polskiej prowincji kanoników nieregularnych laterańskich, w zeszłym roku zamianowanego biskupem ordynariuszem w Holar na Islandii – sporządzone przez niego w większej części na marginesie kapituły nadzwyczajnej zakonu w 200X r.
Pewnego wytłumaczenia wymaga forma literacka, jaką pozwoliłem sobie nadać notatkom ks. prałata, w pierwotnej postaci do publikacji zasadniczo nie przeznaczonych. Gatunek „apoftegmatów”, znany dobrze literaturze patrystycznej, w naszej literackiej i filozoficznej tradycji mniej ugruntowany, wydał mi się owóż najbardziej właściwą i zarazem pojemną formą dla prawidłowego wyświetlenia myśli etycznej zawartej w tych z pozoru błahych historiach. Takie pozorne napięcie między lapidarnością ramy a bogactwem i wielowarstwowym przekazem treści było właśnie typowe zwłaszcza dla pierwszych apoftegmatów koptyjskich, o czym piszę szerzej w innym miejscu.[1] Po zastanowieniu odrzuciłem możliwość wykorzystania pokrewnego gatunku literackiego – postylli, co do istoty również wywodzącej się z pnia apoftegmatycznego. Mimo że lepiej przyjęta na polskim gruncie, jest przez wielu badaczy klasycznych, w tym przeze mnie, mniej ceniona ze względu na nagminne odchodzenie od klasycznej sobrietas i rozedrganie stylistyczno-składniowe, czasem osuwające się nawet do prostackiego egzemplifikacjonizmu.
Za wybór tytułów rozdziałów i ogólną redakcję stylistyczną poniższego dzieła tylko ja biorę ostateczną odpowiedzialność. Ostatecznej wersji bowiem autor, tragicznie zaginiony w zeszłym roku na lodowcu Vatnajökull, nie zdążył zaaprobować.
O. M. Zimorodek CIrrL, dr hab. lic. theol.
[1] Por. Zimorodek M., Alcedo P., Pecheur-Mineur P., L’introduzione moderna alle apotegme copte, vol. 1-4, Roma 1970. Z moich nowszych prac polecić mogę też np.: Zimorodek M., Le nom du “père de désert” chez Lacan et Zizek, “Patrimonium”, vol. 4, 1989; tegoż: Beyond a Desert. Diverging Patterns of Fasting in the Contemporary Monastic Cultures, Ann Arbor, 1993. Uzupełniająco można korzystać też z dobrej, acz nieco zdezaktualizowanej pozycji nieżyjącego już ks. Ysvogla: Ysvogel E.K., De oorsprongen van weerstand tegen marxistische en feministische ideologieën bij de woestijnvaders, Leiden-Utrecht 1965.